Projekt Centrum Wsparcia Doradczego (CWD), realizowany w latach 2020-2023, był kluczowym przedsięwzięciem mającym na celu wzmocnienie kompetencji jednostek samorządu terytorialnego (JST) w Polsce. Kompleksowe badanie ewaluacyjne (pisaliśmy o nim tutaj), przeprowadzone na zlecenie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, dostarczyło cennych wniosków dotyczących skuteczności współpracy w partnerstwach samorządowych oraz jej wpływu na realizację zadań własnych JST.
Najważniejsze efekty udziału w projekcie CWD
Udział w projekcie CWD zaowocował realnym podniesieniem kompetencji kadr JST – zarówno w zakresie wiedzy merytorycznej, jak i umiejętności operacyjnych. Szczególnie docenione zostały działania doradcze i sieciujące, które pozwoliły lepiej przygotować administrację lokalną do współpracy ponadlokalnej. Projekt pozytywnie wpłynął również na potencjał rozwojowy partnerskich JST oraz na politykę regionalną, promując zintegrowane podejście do rozwoju. W jego ramach oceniano także skuteczność systemu współpracy doradczej oraz wpływ działań sieciujących na zacieśnienie współpracy i wzrost wiedzy w zakresie prowadzenia zintegrowanych przedsięwzięć rozwojowych.
Najważniejsze pozytywne skutki współpracy w partnerstwach
Z przeprowadzonej ewaluacji wynika, że partnerstwa samorządowe skutecznie wspierają lokalny rozwój – nie tylko przez łączenie zasobów, ale także przez ułatwienie realizacji wspólnych projektów. Zwłaszcza te objęte instrumentami terytorialnymi wykazywały większą motywację do działania ze względu na atrakcyjniejsze warunki finansowania. Działania sieciujące realizowane w ramach CWD były skuteczne w zacieśnianiu współpracy między członkami partnerstw oraz podnoszeniu ich wiedzy i umiejętności.
Wyzwania na przyszłość
Pomimo pozytywnych efektów, ewaluacja ujawniła również istotne ograniczenia, które mogą osłabiać efektywność partnerstw. Jednym z głównych problemów jest brak równych warunków finansowania dla partnerstw międzyregionalnych. JST z różnych województw często nie mają tych samych możliwości aplikowania o środki, co podważa sens współpracy w takim układzie. Ponadto, istnieje brak skutecznych mechanizmów finansujących realizację projektów dla partnerstw JST nieobjętych instrumentami terytorialnymi, z których większość nie dysponuje wystarczającymi zasobami do samodzielnego prowadzenia polityki rozwoju w skali ponadlokalnej.
Przyszłe wsparcie dla partnerstw samorządowych
Dla zapewnienia trwałości efektów projektu CWD i dalszego rozwoju współpracy samorządowej, niezbędne jest wdrożenie spójnego modelu wsparcia, który będzie uwzględniał zarówno potrzeby partnerstw międzyregionalnych, jak i tych funkcjonujących poza systemem instrumentów terytorialnych. Taki model powinien oferować zarówno finansowanie, jak i wsparcie doradcze, a także przewidywać mechanizmy motywacyjne – np. dodatkowe punkty w naborach dla projektów realizowanych partnersko.
Kluczowe Rekomendacje dla Partnerstw CWD i Samorządów:
- Potrzebne stałe struktury koordynujące pracę partnerstw: Konieczne jest utworzenie biur partnerstw i wyznaczenie koordynatorów w celu zwiększenia trwałości i efektywności współpracy.
- Systemowe finansowanie i wyraźne zachęty dla partnerstw: Należy zapewnić stałe środki finansowe na funkcjonowanie partnerstw JST oraz tworzyć system zachęt, szczególnie dla projektów wypracowanych w partnerstwach międzyregionalnych i realizacji wysokiej jakości wspólnych usług publicznych.
- Doradztwo dostosowane do potrzeb konkretnych JST: Rekomenduje się kontynuację i rozwój spersonalizowanego doradztwa, dostosowanego do specyficznych potrzeb poszczególnych partnerstw JST, a także wsparcie poprzez regularne warsztaty i wizyty studyjne, które pobudzają kreatywność i inspirują do szukania rozwiązań.
Rekomendacje dla Polityki Rozwoju (Krajowej i Regionalnej):
- Uwzględnianie partnerstw JST w procesie planowania strategicznego: Partnerstwa JST powinny być włączane na wszystkich etapach opracowywania i wdrażania krajowych strategii rozwoju.
- Spójność interpretacyjna przepisów: Niezbędne jest ujednolicenie interpretacji przepisów dotyczących polityki regionalnej przez administrację publiczną.
- CWD jako narzędzie pilotażowe: Projekt CWD powinien być wykorzystywany jako narzędzie pilotażowe do testowania nowych rozwiązań, takich jak system zachęt dla łączenia się gmin czy tworzenie Centrów Usług Wspólnych.
- Uproszczenia formalne i dalsze wsparcie terytorialne: Kontynuacja wsparcia w ramach Instrumentów Terytorialnych w perspektywie 2028+ oraz dostosowanie rozwiązań formalnych upraszczających wymogi dla partnerstw JST.
Skala Projektu CWD oraz wyniki ewaluacji wskazują, że projekt może i powinien być punktem wyjścia dla budowy trwałego modelu wsparcia partnerstw samorządowych.
Projekt Centrum Wsparcia Doradczego (CWD), był realizowany przez Związek Miast Polskich (CWD Pilotaż, CWD Plus, CWD 2023) oraz Fundację Fundusz Współpracy (CWD Plus, CWD 2023). Projekt realizowało ponad stu ekspertów i ekspertek obu instytucji, w ramach którego współpracowali z tysiącami przedstawicieli samorządu terytorialnego z całej Polski. Po zakończeniu projektu CWD 2023 Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR) zleciło ewaluacje wszystkich edycji projektu, której efektem był raport końcowy przedstawiający ocenę CWD wraz z wnioskami i rekomendacjami na przyszłość.